Freek de Jonge was een week of wat geleden gast bij ‘Zomergasten’. Afhankelijk van de gast of ik elke seconde aan zijn/haar lippen hang of de televisie niet eens aanzet. Voorop gesteld: ik ben geen echte Freek fan. Met zijn snelheid in zijn shows ben ik vroeger menigmaal afgehaakt. Geen tijd voor eigen gedachten bij zoveel orkaanwoorden.

Hij sprak onder andere in ‘Zomergasten’ over hoe hij een creatief proces beleeft en invulling geeft. Zijn stelling is dat een creatief proces op drie pijlers rust: vertrouwen, discipline en concentratie. Ik kan het hier wel mee eens zijn. En zou rust willen toevoegen. Niet dat ik me wil meten aan Freek.

Vertrouwen: uiteraard, als angsthormonen door je lijf gieren, lukt er niet veel. Alles begint met vertrouwen, gaan zitten, bedenken en op papier zetten. Kritisch blijven tot het eind, maar ook kunnen loslaten, als goed, goed genoeg is. Met teveel schaven en schrappen kun je je stuk ook ‘dood’ slaan. Of komt het nooit tot publiceren. Of in Freek’s geval: voor de spotlights.

Discipline: studenten weten er alles van hoe SOG werkt. SOG: studie ontwijkend gedrag. Maar ook volwassenen weten er na hun studie weg mee. Wie kent niet het gegeven dat je vóór je aan een taak begint, opeens nog van alles ziet en doet? Wat persé NU moet? Niks mis mee, en zelfs mogelijk een voorwaarde om tot de benodigde discipline te komen. Als het maar niet uit de hand loopt.

Voor mij zelf is het ritueel op zondag belangrijk om, grappig genoeg bijna altijd rond dezelfde tijd, deze column te schrijven. Een aanzet, een voorbereiden om mijn geest te scherpen en bij de les te komen. Vooraf niet echt zeker wat er uit gaat komen. In de Flow te raken.

Discipline lijkt in deze snelle, vluchtige tijd ouderwets. Maar ik ben het eens met Freek dat zonder dit goedje er niet veel tot stand komt. Mij met de paplepel ingegoten door Pa-lief. Die bijzonder gedisciplineerd was. Maar ook altijd voorleefde de dag zachtjes op te pakken. Rustig zijn krantje las in het ochtendgloren met opnieuw opgewarmde koffie. De rust die hiervan uitging, al was die koffie niet te nassen.

Concentratie: in emotionele tijden klagen mensen het eerst dat zij hun concentratie kwijt raken. Hun focus is weg, elke prikkel weinig gefilterd. Oftewel: je filter van dagelijkse indrukken is te dun. En ook dan komt er niet veel uit je handen, oftewel je geest. In zo’n fase was ik gefascineerd door de gezichten van geconcentreerde mensen. Wilde daar het liefst foto’s van maken. Ongezien en ongemerkt. Jammer dat ik het nooit heb gedaan, maar die foto’s zitten wel in mijn hoofd. Geconcentreerdheid: haal iemand er uit en het lijkt of hij wakker wordt. Of hij net uit zijn slaap komt. Zo diep kan je gaan in je concentratie.

En dan nu mijn toegevoegde vierde pijler: rust. Tja spreekt voor zich denk ik. Rust en balans. Voor een creatief proces heb je rust nodig. Rust om te verwerken hoe en wat je wilt schrijven. Een glimlach toe te voegen. Rust in je thuissituatie, rust in je omgeving. Al wil een emotionele eruptie nog wel eens de prikkel zijn tot heel veel creatiefs. Later als de stof is neergedaald.