Met woorden kun je spelen en soms zelfs toveren, zoals een lezer me ooit meldde. Een groot compliment! Toveren, betoveren… Oftewel zoals Hugo Claus schreef, hier ooit al gememoreerd: ‘Woorden zijn de kleren van de gedachte’. Mooi verwoord en zo heerlijk om te doen. Met woorden kun je spelen. En voor wie ervoor openstaat: betoveren. Taaltoveren.
Proef je woorden, voel de associaties opborrelen en geniet ervan! Vooral in gedichten wordt hier vaak (taal)kunstig mee gewerkt. Maar ook in verhalen niet te versmaden. Het gaat erom bij de lezer iets op te wekken. Of dat nu plastische ervaringen zijn, die bij hem opborrelen of juist hoger gestemde vibraties, óf en dat komt minder voor, de ware bedoeling van de schrijver.
Taaltoveren
Zo stuitte ik onlangs op een blogger die mijn zinnen streelde met zijn taaltoveren. En deze blog wil ik je als lezer niet onthouden. Marc Kerkhofs met een wel bijzonder humorvolle uitweiding over pleonasme in de Nieuwsbrief van Godijn Publishing. Pleonasme de stijlfiguur die dubbelop beschrijft en meestal overbodig, maar juist leuk kan werken.
Pleonasme volgens Marc
Het pleonasme wordt soms verward met een tautologie. Die laatste stijlfiguur verdient een eigen hoofdstukje, dus daarover een volgende keer meer. Laat ik volstaan met te zeggen dat een tautologie letterlijk hetzelfde woord betekent (wis en waarachtig, gratis en voor niets), terwijl een pleonasme , dat in feite overvloed betekent, een inherente en dus overbodige eigenschap beschrijft van het erbij behorende hoofdwoord.
Bekende voorbeelden zijn:
– Witte sneeuw
– Een ronde bal
– Slimme Vlaming
– Zout zeewater
– Groen gras
De oplettende lezer heeft in bovenstaande opsomming vast wel een ongerijmdheid opgemerkt. Inderdaad: gras kan ook soms geel zijn…
Sommige pleonasmen zijn minder als dusdanig te herkennen, wegens vreemde taalinvloeden, onbegrepen afkortingen en ander taai spul.
– Een koikarper: koi betekent in het Japans ‘karper’; eigenlijk zeg je karperkarper
– Het meer van Loch Ness: een ‘loch’ is al een meer
– Een beleefde Vlaming
– LCD display: Liquid Crystal Display; de laatste display is er eentje teveel
– T.a.v. van Buren
De oplettende lezer heeft wederom een moedwillig foutje opgemerkt. Ja hoor, als de persoon in het laatste voorbeeld ‘van Buren’ heet, dan klopt ter attentie van van Buren wel degelijk… goed zo.
En wat te denken van onderstaande opsomming:
– Een verwante zusterpartij
– Binnenlandse burgeroorlog
– Langzaam kuieren
– Overtollige ballast
– Een twijfelende Vlaming
– Een jong kind
Voor de laatste keer: iets opgevallen? Een twijfelende Vlaming, natuurlijk. Of wacht… misschien toch niet? Welja, daar moet ik even over… of nee, eigenlijk…
Meer weten over de Vlaamse Marc Kerkhofs? *Klik*
En nou ben ik meer dan benieuwd naar de graag verorberde welkome reacties… Maar of dat een pleonasme of taaltoveren is?
