Zelfzorg

Voor het eerst hoorde ik het woord ‘zelfzorg’ op een warme bijeenkomst van het Nabestaandencafé. Het bleef hangen en plakken. Een mooi woord, om helemaal te proeven en over na te denken. Als je, zoals ik, moeizaam je emoties hebt leren voelen, verwoorden en ook te durven uiten, is het niet vanzelfsprekend om je behoeftes goed te kennen. Laat staan je grenzen te bewaken.

Als kind van de na-oorlogse generatie is dat ook logisch. Na de vreselijke trauma’s die ze hadden opgelopen in WOII moest deze hele generatie helpen het land weer op te bouwen. Er weer een leefbare plek van te maken. Voor hen en vooral voor hun kinderen. Gevoelens werden terzijde geschoven. Die waren luxe. Oorlog laat generaties lang zijn sporen na. Niet voor niks worden er zoveel boeken en films over WOII gemaakt en verslonden. Al hoop ik in vredesnaam – letterlijk – dat de nieuwe generatie oorlog niet gaat romantiseren. Als één groot verlies al zoveel tijd kost, hoe voelt het dan om er talloze te dragen?

Verlies

In de chaos aan gevoelens na het overlijden van eega Jan, aanvankelijk een waarlijke tsunami, ben ik mezelf totaal opnieuw aan het uitvinden. Dat er regelmatig een rode draad in te ontdekken viel door anderen, vond ik een wonder. Bracht puzzelstukjes bij elkaar. Gaf geruststelling. En geeft het nog steeds.

Zelfs nu nog, hoor ik de lezer denken? Ja zelfs nu nog. Nu bijna twee jaar na Jan’s overlijden, kan het verlies, de leegte en het gemis me nog steeds overvallen. Een laagje dieper zelfs. Dat is heel normaal. Versterkt door het gemis van kinderen. De ultieme troost dat er iets tastbaars levends wordt nagelaten. Toekomst. Al behoeden kinderen je niet tegen je eigen verliesgevoelens. Waar je een weg in moet vinden.

Ruimte

Maar er is ook ruimte gekomen. Nu is er ruimte voor mooie en gelukkige herinneringen. Delen van mijn vroegere ik, zoals de vrolijke en spontane, komen daarmee ook weer terug. Het is voor mij zo leuk en bemoedigend dat ik vriendinnen hoor zeggen dat ze de oude ik in mij weer herkennen en terugzien! Zelfs vrienden van meer dan veertig jaar geleden. Met meer rust, die ik af en toe gelukkig nu wel kan nemen, komen er ook blijdschap en meer open staan voor de wereld om mij heen.

Wel begrensd, want ik stoot meer taken af. Op zoek naar nieuwe doelen en passies. Al zal het verdriet om Jan blijven. Onze relatie zal altijd blijven bestaan. Verdriet verweven noemen ze dat in de nieuwste rouwtheorie van de Belgische William Worden. Op zoek naar vrolijkheid en de komende lente omarmend.

Zelfzorg: mijn gevoelens serieus nemen en er iets mee doen. Die van verdriet én blijdschap. Mee leren omgaan. Waarbij ik kan teruggrijpen op wat ik oa in therapie geleerd heb in het verleden. Al blijft elk verdriet nieuw en pijnlijk. Het hoort erbij. En soms lekker even onderdrukken of de humor erin vinden. Me met Jan verbinden. Zoals ik het grindsteenkeitje van zijn begraafplaats koester en altijd met me meedraag. Zelfs ‘s nachts, in mijn hand dicht bij me, als een tastbare herinnering aan wat blijft…